Dwangsom na geautomatiseerde beslissing op bezwaar

Als een bestuursorgaan een geautomatiseerde beslissing neemt op een bezwaarschrift en dit uitsluitend doet om te voorkomen dat een dwangsom moet worden betaald, heeft de belanghebbende tóch recht op een dwangsom. Rechtbank Overijssel heeft namelijk geoordeeld dat het handelen van het bestuursorgaan in zo’n situatie in strijd is met het verbod van ‘detournement de pouvoir’.
Een man had op 12 oktober 2017 bezwaar gemaakt tegen ontvangen beschikkingen huurtoeslag en zorgtoeslag. Op 2 januari 2018 deed de Belastingdienst geautomatiseerd uitspraak op bezwaar, maar zonder de bezwaren inhoudelijk te beoordelen. Beide beschikkingen bleven gehandhaafd. Op 9 mei 2018 nam de fiscus een inhoudelijke beslissing op de ingediende bezwaarschriften, waarbij het bezwaar tegen de beschikking huurtoeslag 2016 werd gehonoreerd en het bezwaar tegen de zorgtoeslag 2016 werd afgewezen.
De man vond echter na ontvangst van de geautomatiseerde uitspraken dat de Belastingdienst te laat uitspraak op bezwaar had gedaan. Daarom stelde hij de fiscus in gebreke en vorderde hij dwangsommen. De Belastingdienst/Toeslagen wees dit verzoek af, aangezien zij vond dat op 2 januari 2018 op het bezwaar was beslist. De rechtbank stelde de toeslaggerechtigde echter in het gelijk. De Belastingdienst had op 2 januari 2018 weliswaar uitspraak gedaan, maar deze uitspraken hadden geautomatiseerd plaatsgevonden en er was geen sprake geweest van een volledige heroverweging van de ingediende bezwaren. Volgens de rechtbank dienden de geautomatiseerde uitspraken op bezwaar uitsluitend om termijnen veilig te stellen en te voorkomen dat er dwangsommen moesten worden betaald. Daarom was de handelwijze van de fiscus in strijd met het verbod van ‘detournement de pouvoir’ en moest de Belastingdienst wel degelijk een dwangsom betalen.
Bron: Rb. Overijssel, 11-09-2018